Vraag aan de helpdesk
De juridische helpdesk van SAM geeft advies op maat aan budget- en schuldhulpverleners. We behandelen hier regelmatig een vraag die we voorgelegd kregen.
Deze week: Een cliënt krijgt een verkeersboete van bijna 500 euro. Zij reageert niet op de herinneringen omdat ze denkt dat ze de boete al betaald heeft. Op het bevel tot betalen staat dat een afbetalingsplan niet toegestaan wordt. Hoe zit de vork aan de steel? Is het consumentenrecht hier van toepassing?
Ons antwoord
De inning van verkeersboetes is een onderdeel van het strafrecht. Hierop is de wetgeving over consumentenbescherming niet van toepassing.
Wie een verkeersinbreuk begaat, kan daarvoor bestraft worden. Vóór 2020 kon iemand die een verkeersboete niet betaalde, gedagvaard worden voor de politierechtbank. De rechter beoordeelde dan of deze persoon schuldig was, en zo ja, welke straf daaraan werd verbonden.
Nu zet België meer in op de digitale afhandeling van verkeersboetes (wet van 25 december 2016, naar aanleiding van een Europese richtlijn uit 2011). Het ontwikkelde daarvoor het elektronische platform Verkeersboetes.be. Voortaan moeten burgers zélf actie ondernemen als ze niet akkoord gaan met een onmiddellijke inning, minnelijke schikking of bevel tot betalen. Bij een loutere wanbetaling komt er geen rechter meer aan te pas.
Voor verkeersboetes kan je via Just-on-Web een afbetalingsplan vragen en opvolgen. Daarbij gelden drie voorwaarden:
- aanvragen voor de vervaldatum
- geen betwisting voeren over de boete
- binnen de 6 maanden alles betalen.
Wie niet op tijd (via een afbetaalplan) betaalt, ziet zijn schuld aanzienlijk verhoogd worden én ook sneller gerechtelijk ingevorderd.
Voorbeeld
Iemand rijdt door een rood licht, en dat wordt geregistreerd door een camera.
- De politie stelt een proces-verbaal op, en ze verstuurt een onmiddellijke inning (in dit geval voor een bedrag van 174 euro – overtreding derde graad). Deze brief draagt het logo van de politie. De brief van Verkeersboetes.be legt uit hoe de boete te betalen of te betwisten. Art. 62, 8ste lid van de Wegverkeerwet bepaalt dat de overtreder binnen veertien dagen het afschrift van het PV moet ontvangen. (Als je na een overtreding alleen een proces-verbaal ontvangt, en geen vraag tot betalen, dan mag je een dagvaarding voor de politierechtbank verwachten.) Wie niet binnen tien dagen na ontvangst van de onmiddellijke inning betaalt, krijgt een herinnering met een bijkomende termijn van tien dagen.
- Als er na de herinnering nog niet betaald wordt, verwittigt de politie het Openbaar Ministerie (= parket = procureur des Konings). Het Openbaar Ministerie stuurt dan een minnelijke schikking. Hun brief draagt het logo van het OM. Het bedrag stijgt tot 235 euro, dat is 33 procent meer dan het bedrag van de onmiddellijke inning. Er loopt een nieuwe betalingstermijn van twintig dagen. Ook hier is opnieuw betwisting mogelijk.
- Als het Openbaar Ministerie binnen die termijn geen betaling ontvangt en een betwisting niet aanvaardt, wordt er een bevel tot betalen verstuurd (opnieuw een brief met het logo van het Openbaar Ministerie). De betaling moet gebeuren binnen dertig dagen. En weer stijgt het bedrag met 35 procent, in ons voorbeeld tot 317,25 euro. Bovendien wordt voor overtredingen van de derde graad vanaf dan ook een bijdrage van 200 euro aangerekend voor het Fonds tot hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden. Wie een bevel tot betalen wil betwisten, kan een verzoekschrift neerleggen bij de politierechtbank binnen de 30 dagen na de ontvangst (of binnen de 15 dagen vanaf de kennisname). Het OM bundelt bij betwisting van een bevel tot betalen het PV, de briefwisseling en alle andere gegevens in een dossier. Ook het strafregister zit in dit dossier. Dit ‘beroep’ wordt door de politierechter beoordeeld.
- Als er zonder betwisting opnieuw niet betaald wordt, maakt het OM een afschrift van het bevel tot betalen over aan de FOD Financiën voor invordering ervan. De FOD Financiën beschikt over een divers arsenaal aan invorderingsmiddelen. Zij kan het bedrag bijvoorbeeld afhouden van een belastingteruggave, overgaan tot beslag op loon of werkloosheidsuitkering, beslag leggen op bankrekeningen of roerende goederen, of een gerechtsdeurwaarder inschakelen.
- Als het bedrag na drie jaar dan nog niet betaald is, kan het OM op basis van artikel 65/1, §10 van de Wegverkeerswet een schorsing opleggen van het recht tot sturen.
Overheid, ga niet blind over tot dwangmaatregelen
Na deze materie ‘menselijker’ te hebben gemaakt, volgt nu dus het ‘straffer’ maken ervan.
SAM pleit natuurlijk niet voor straffeloosheid bij verkeersovertredingen.
Maar als iemand ‘niet-reageert’, is dat niet altijd te begrijpen als een ‘manifeste onwil’ om een boete te betalen – zeker als het gaat om mensen die al ernstige financiële moeilijkheden hebben of die minder (digitaal) geletterd zijn.
Onderzoek heeft al genoeg aangetoond dat mensen niet altijd de meest ‘juist geachte’ gedragingen stellen als ze onder stress staan en in overlevingsmodus verkeren.
We denken dat de nieuwe procedure voor sommigen vooral sneller hogere boetes zal opleveren, zodat hun schuldenlast oploopt en de bijkomende kosten van gerechtelijke invordering eveneens.
We hopen dat de FOD Financiën de dwangmaatregelen die ze ter beschikking heeft, niet ‘blind’ zal inzetten. We hopen dat ze zorgvuldig omspringt met beslag op roerend goed en dat ze ook in deze fase de nodige en gevraagde betalingsfaciliteiten toestaat.
De gevolgen voor de hulpverleners
Voor budget- en schuldhulpverleners is het zaak om dit te vermijden door verkeersboetes tijdig en met prioriteit te betalen of er een afbetalingsplan voor te regelen.
(Foto Wu yi - Unsplash)
