Zijn er echt minder gezinnen met problematische schulden? Of is er meer aan de hand?
Het aantal gezinnen dat hulp zoekt met budget- en schuldenproblemen, daalt al enkele jaren. In 2023 deden 49 004 gezinnen een beroep op budget- of schuldhulpverlening bij de erkende instellingen voor schuldbemiddeling.
De erkende instellingen wijten die daling vooral aan enkele zorgwekkende trends in de samenleving. Die trends maken dat de hulpverleningstrajecten steeds complexer en intensiever worden, en zorgen ervoor dat sommige gezinnen zelfs uit het vizier van de hulpverlening verdwijnen.
1. De hulpvragen worden alsmaar complexer
Cliëntsituaties worden alsmaar complexer door een combinatie van problemen in verschillende levensdomeinen. Steeds meer mensen kampen, naast hun financiële problemen, ook met huisvestingsproblemen, verslavingen, psychische kwetsbaarheden of gezinsproblemen. Ze hebben vaak een beperkt netwerk waarop ze kunnen steunen. De problemen in andere levensdomeinen nemen zoveel mentale ruimte in beslag bij cliënten dat het moeilijk is om te werken aan financiële vaardigheden.
2. Er is een stijging van het aandeel ‘onbemiddelbaren’
De prijzen voor basisbehoeften zoals voedsel, energie en huur stijgen. Mensen met een minimuminkomen of uitkering hebben het steeds moeilijker om alle basisfacturen te betalen. Dit structureel inkomenstekort zorgt voor overlevingsschulden. Zelfs de meest intensieve vormen van schuldhulpverlening bieden voor deze gezinnen vaak geen oplossing of garantie op een menswaardig bestaan. Tijdens de procedure voor collectieve schuldenregeling kunnen zij vaak niet anders dan nieuwe schulden opbouwen, waardoor de procedure wordt stopgezet. Deze mensen verdwijnen jammer genoeg vaak uit de hulpverlening.
3. Achterstallige betalingen op kredieten en leningen nemen toe
Gezinnen gebruiken vaak kredieten en leningen om andere onbetaalde facturen te kunnen betalen. De hoge rentes maken het moeilijk om de som terug te betalen. Bovendien vorderen schuldeisers steeds vaker hoge invorderingskosten op achterstallige facturen. Regelmatig zijn de aanmaningskosten hoger dan de oorspronkelijke factuur. Dat maakt dat mensen de moed verliezen. Ook achterafbetaaldiensten zoals Klarna rekenen hoge kosten aan bij achterstallige betalingen. Die diensten winnen vooral bij jongeren aan populariteit, omdat ze de drempel om online te kopen verlagen.
Download de rapporten
De 313 erkende instellingen voor schuldbemiddeling registreren jaarlijks het aantal gezinnen in budget- en schuldhulpverlening. SAM analyseert die cijfergegevens en vergelijkt ze met de drie voorgaande jaren. Het rapport met de cijfers voor de periode 2020-2023 is nu beschikbaar. Download ze hieronder.
